martes, 22 de agosto de 2017

22 de agosto: Día del Folklore

Paraguay es uno de los países con mayor y más rica TRADICIÓN FOLKLÓRICA. Es por ello que cada 22 de agosto recordamos el DÍA DEL FOLKLORE PARAGUAYO, fecha establecida para celebrar las costumbres, conocimientos y usos de nuestro pueblo transmitidos de generación en generación. 


Origen de la palabra

La palabra folklore o folclore, que abrevia de alguna forma la expresión "The lore of the people" (saber del pueblo) fue utilizada por primera vez por el arqueólogo inglés William John Thoms (1803-1885), que con el seudónimo de Ambrose Merton, la publica en la revista londinense "Athenaeum", el 22 de agosto de 1846. La palabra está compuesta por dos voces inglesas "folk" (pueblo) y "lore" (saber, ciencia), para definir al saber popular, los conocimientos, usos y costumbres transmitidos de generación en generación; en definitiva lo que se transmite de boca en boca, que trasciende, se incorpora a nuestras costumbres y desconoce toda autoría.

Las características más importantes de los hechos folklóricos son:


1. Es tradicional, porque lo heredamos de nuestros antepasados y sigue permaneciendo entre nosotros.
2. Es vulgar, común, propio de la gente común o simple, del vulgo.
3. Es anónimo, es de autor desconocido.
4. Es funcional, cumple una función, es utilitario, sirve para algo: para alegrar, distraer, trabajar, instruir, etc.
5. Es espontáneo, aparece en el momento menos pensado.

Forman parte de nuestro folklore: Los káso ñemombe´u, como Perurima y Pychãichi, el arpa paraguaya y la guitarra, los mitos como el Jasy Jatere y el Luisõ, las leyendas como las de Ykua Bolaños y Ñandejára guasu,
las supersticiones, los juegos, las religiosidades populares, las comidas típicas, el tereré, la medicina natural, algunas artesanías, danzas, la música, el ñe´enga, el ñandutí;este bordado está inspirado en la tela de araña.
los bordados, la cerámica, los sombreros de paja (piri), las esculturas de madera, la plata y el oro afiligranados, las confecciones de prendas de vestir en cuero; además de las carteras, las botas "hechas a mano".

Las comunidades indígenas elaboran arcos y flechas, collares de plumas y otros numerosos productos originales, la guarania, música nativa suave y romántica es ejecutada por un trío integrado por un arpista y dos guitarristas. La orquesta típica paraguaya está compuesta, además del trío básico, de algunos violinistas, de un doble bajo y de un acordeonista.


Fuente: ABC

Ñe`êmombo - Relaciôn

EN EL DIA DEL FOLCLORE PARAGUAYO!
Inauguramos aquí una sección especial que forma parte del folclore paraguayo y creemos importante difundirlo.


Resultado de imagen para alto alto alto pericon

Las relaciones o ñe´emombo o ñembohovai son versos cortos, una sola estrofa, que se dicen las parejas en los bailes de pericón. Son amorosos, burlones o pícaros y provocan la hilaridad general. Primero los dice el varón y luego la mujer. Son improvisados o de memoria en castellano o en guaraní.

Veamos algunas encontradas, la mayoria en nuestro dulce idioma guaraní:

Kuimba´é

1) Mombyrýgui niko aju
Tuichaite che py ruru
Omanda chéve la médico
Ha`u haĝua nde juru

Kuña

1)Mombyrýgui niko reju
Tuichaite nde py ruru
Omanda ndeve la medico
re`u haĝua kure juru

Kuimba´é
2) Treinta año aguereko
Omboguyguy opa jai
Ha péina che ko`ápe
Aju che akâ vai

kuña

Treinta año reguereko
remboguyguy opa jai
eipe`aiteke nde upéva
ne akâgui che karai

3) Kuimba´é
Zapatito blanco
Jagua`i rague
Jahodereíma
Ñamenda rangue 

kuña
Zapatito blanco
Jagua`i rague
Che pota reíta
Nde arriero sogue 

4) Kuimba´é
Naranjita , naranjita
Ípoty ha ndahi`ái
Rohetûta mante ko`áĝa
Ko`êrô ndajum`âi

kuña
Naranjita , naranjita
Ípoty ha ndahi`ái
Ejejokónte che kyvy
Mala hora nda che gustái

5) Kuimba´é
Che vai como jakare
Che monda como aguara
Upévare che morena
Nde ha`éma chéve ĝuarâ 

kuña
Nde vai como jakare 
ne monda como aguara 
che ndaha`éi ivaíva 
ha imondávape ĝuarâ

Resultado de imagen para alto alto alto pericon

6) Kuimba´é
Che chu`i como kyju
Che letrado como ka`i
Mba`épa he`in ende sy
Rohupírô rogueraha 

kuña
Nde chu`i como kyju 
nde letrado como ka`i 
umíva rejapo haĝua 
hetami reikova`erâ

7) Kuimba´é
Che sy oreko peteî ryguasu
Ombo`áva takuru kupépe,
Ko che irû iporâguasu
Ojogua yvoty ropeápe 

kuña
Nde sy oreko peteî ryguasu 
Ombo`áva takuru kupépe, 
Pe nde rova icha`î guasu 
Ojagua itakurukuépe. 

8) Kuimba´é
Amoite yno`ô mbytépe
Oñe`ê guyra chahâ
Ama`êrô nde rehe
Ambyasy che mitâ ha 

kuña
Mba`éreiko che kyvy rembyasy ne mitâha 
Tereho embyape ne renda 
Ha eju che reraha 

9) Kuimba´é
En la esquina de mi huerta
Hay una planta de aromita
Hetaite jepe la gente
Pero che rohetûmita 

kuña
En la esquina de mi huerta 
Hay una planta de aromita 
Hetaiterei la gente 
Upeare raha`arômita 

10) Kuimba´é
Arroyito cristalino
Osyrýva ha`eñomi
Ho`árô che hegui che sombrero
Romuñáne akâ nandi 

kuña
Arroyito cristalino 
Osyrýva ha`eñomi 
Ho`árô ndehegui ne sombrero repytáne akâ nandi 

11) Kuimba´é
Nde sy ne mondo ykuápe 
Rejavy ykua rape
Eñembosako`íke che ama
Romondáta ko pyhare 

kuña
che sy che mondo ykuápe
Ajavy yjua rape 
Aváiko nde potáta 
Nde arriero py jare

12) Kuimba´é
 Morena rova jukyetéva
Resa rory jajaipa
A ma`êrô nde rehe
Añandu chemo angaipa



kuña
Moreno nde japuetéva 
Kuña mongetaha 
Iporâite jepe la eréva 
Pero añandu che mbotavyha

Inéditos de Cachique...

Resultado de imagen para FOTO DE INDIGENA EN PARAGUAY
Cachique oho Paraguaype

Colectivope

Cachique ohota Buenosaires pe, ha ojupi la micrope.
Otoka ichupe segundo piso pe la ijasiento.
Omyi la micro, ha bururumm oñehendu..
Cachique vaikuepe oguejy jey ha oporandu chupe la chofer:
- Mbaeiko Cachique ojehu ndeve! 
- Amo ybate ndaipori chofer!!

Namanosei

Cachique oguapy hina veredape opensaaa hina, tardave katu opensa jeynte hina ha oguahe pyhare ha Cachique ocontinuante opensa hina. 
Petei angyru omaña hina hese oikovo he´i "Cachique pe: mba´ere epensaiterei? ha Cachique he´i "lo que pasa que he´i cheve hikuai "Amanotaha el dia menos pensado" 
entonces apensa tooodo el día xq ndamanosei... 

Cachique ipochy

Chachique ipochy voi kuñakaraindie ha he´i chupe.. Embyaty paite nde mba'e kuera ha tereho cheve koagüi... Kuñakarai i triste, ombyatypa icosa kuera ohupi camionetaper ha oho pype.. 
Oho mombyrymi jave ohecha Cachiquepe ojetapa petei vosape carroceria esquinape.. 
Upei ombopara la camioneta ha he´i Cachiquepe: 
- Mba'eiko cachique ejapo upepe hina... Ha cachique  ombohovai chupe: 
- ha che ko nde mba'e avei!

Cachique kavaju

Cachique ohoo hina kavaju ari.
Oguahe petei almacenpe, h ojerure 10 cerveza...
Ome´e mbaite i kavajupe.
Almacenero oñesorprende ha oporandu chupe_
- Ha nde piko Cachique ndere´u moai?...
- Nooo mba´e... Che ko amanehavaerä

Ovende chip

Cachique ovende hina chip tigo calle Palmape...
Osapukaii peicha: Chip tigo a diemil´i!!
Ha petei oporandu chupe_
- Nde guerekoi personal?
- Nooo mba´e, che cheañontevoi amba´apo

Almorrana
Arema Cachique ndaikatuvei oguapy porque oguereko avia sido aipo ALMORRANA.
Entonces ndoauantaveima ha ojedecidi oho la doctorpe . 
Oho paraguaype ha ojupi tercer pisope ha he´i doctorpe: - CHE REVI RASYETEREI DOCTOR  
Entonces la doctor he´i chupe:
- eabri la nde juru!... ha cachique ipochyeterei ha oja´o doctorpe: 
- MBAE CHE JURU PIO NDE TAVYRON CHE REVIKO LA HASYA CHEVE NDAHA´EI CHE JURU... 
Entonces cachique vevepe oguejy, ha doctor hapykueri ikusemba peve ha otopa cachiquepe segundo pisope.
Ohecha ykasô ipope ha petei espejope omaña hina la hevire. 
Upei katu doctor he´i chupe 
- MBAÉIKOREJAPO CACHIQUE? 
- HA A REVISA HINA CHE CARIEPA NDE TAVYSHO...